Basisbegrippen uitgelegd: Cassette, Kettingblad en Verzet

Als je net begint met fietsen, kan de technische kant van de fiets soms verwarrend lijken. Twee termen die je vaak zult horen zijn de cassette en het kettingblad. Deze onderdelen zijn essentieel voor hoe je fiets werkt en bepalen voor een groot deel hoe licht of zwaar je trapt. Ook de term verzet zul je regelmatig voorbij horen komen. Het is belangrijk om te snappen wat hiermee bedoeld wordt zodat je kunt zorgen voor een fijne fietservaring. In deze blog geef ik uitleg over deze verschillende termen zodat je als beginnende (of wellicht ook meer ervaren) fietser de juiste keuze op dit gebied kunt maken.

Wat is een cassette?

De cassette is het cluster van tandwielen dat zich aan de achterkant van je fiets bevindt, op het achterwiel. Wanneer je schakelt, beweegt de ketting over de verschillende tandwielen van de cassette om je trapweerstand te veranderen. Het aantal tandwielen op een cassette varieert meestal van 8 tot 12 op moderne racefietsen. Deze tandwielen verschillen in grootte. De kleinere tandwielen (bijvoorbeeld 11 of 12 tanden) zijn ideaal voor snelheid op vlakke stukken, omdat deze je helpen om hogere snelheden te bereiken. Door naar een zwaarder (kleiner) tandwiel te schakelen kan je harder fietsen bij dezelfde trapfrequentie. De grotere tandwielen (bijvoorbeeld 28 of 32 tanden) maken juist het klimmen gemakkelijker.

Cassettes worden vaak beschreven met getallen zoals 11-28 of 11-32. Dit verwijst naar de grootte van de tandwielen op de cassette en geeft het bereik aan van de versnellingen. In dit geval betekent het dat de cassette tandwielen heeft met 11 tanden op het kleinste tandwiel en 28 tanden op het grootste tandwiel.

Kenmerken van een cassette:

• Aantal versnellingen: Hoe meer tandwielen de cassette heeft, hoe soepeler je kunt schakelen tussen versnellingen, omdat de verschillen tussen de tandwielen kleiner zijn. Het aantal tandwielen wordt ook wel uitgedrukt in ‘speed’, dus ‘12-speed’ betekent dat je 12 tandwielen hebt.
• Tandwielverhouding: De verhouding van de tandwielen bepaalt het bereik van je versnellingen. Een cassette met een breder bereik (bijvoorbeeld 11-32) geeft je meer opties om de juiste versnelling te kiezen voor elke situatie.

Waar je rekening mee moet houden is dat niet alle cassettes passen op alle racefietsen, dus controleer altijd of de cassette compatibel is met je achterwiel en derailleursysteem.

Wat is een kettingblad?

Het kettingblad bevindt zich aan de voorkant van je fiets en werkt samen met de cassette. Waar de cassette vooral wordt gebruikt om kleine aanpassingen te maken in hoe zwaar je trapt, zorgt het kettingblad voor grote veranderingen.

Het kettingblad is bevestigd aan de crank, dit is de arm waaraan de pedalen vastzitten. Het kettingblad bepaalt in grote mate hoe zwaar of licht je fietst. Een groter kettingblad, met meer tanden, zorgt ervoor dat je zwaarder trapt maar hogere snelheden kunt bereiken. Een kleiner kettingblad, met minder tanden, maakt het trappen lichter, wat vooral handig is bij het beklimmen van heuvels of bergen.

Racefietsen en mountainbikes kunnen verschillende configuraties van kettingbladen hebben:

1. Single (one-by): Eén kettingblad vooraan. Dit zie je vaak op mountainbikes en gravelbikes, waar eenvoud en een breed bereik van de cassette belangrijker zijn dan extreem veel versnellingen.
2. Double (two-by): Twee kettingbladen vooraan, wat de meest voorkomende setup is op racefietsen. Dit biedt meer versnellingen en flexibiliteit, vooral op heuvelachtig terrein.
3. Triple: Drie kettingbladen vooraan, wat vooral voorkomt bij oudere racefietsen of op toerfietsen, voor extra versnellingen en variatie.

De meest voorkomende kettingbladverhoudingen op racefietsen zijn:

• Compact (50/34): Ideaal voor heuvelachtig terrein. De kleinere bladen zorgen voor een lichter verzet, waardoor je makkelijker kunt klimmen. Je ziet deze dan ook vaak terug op racefietsen.
• Semi-Compact (52/36): Dit is een balans tussen klimcapaciteit en snelheid op vlakke stukken.
• Standaard/Dubbel (53/39): Perfect voor vlakke en snelle ritten, maar minder geschikt voor steile beklimmingen vanwege het zwaardere verzet.

Op mountainbikes en gravelbikes zie je ook vaak een enkel kettingblad (ook wel ‘one-by’ of ‘1-by’) terugkomen. De cassette heeft dan een groot bereik, om wel voldoende versnellingen te bieden voor zowel klimmen als dalen. Een enkel kettingblad geeft de eenvoud van minder schakelen vooraan, terwijl je achter nog steeds een breed scala aan versnellingen hebt om technisch of heuvelachtig terrein aan te kunnen. Zo heeft mijn gravelbike maar een enkel kettingblad, wat ik een voordeel vind bij het schoonmaken en omdat ik alleen op het achterblad hoef te schakelen.

Op je kettingblad kun je vaak zien wat voor soort kettingblad en cassette je hebt. Op onderstaande foto’s zie je als voorbeeld twee varianten, staat het er niet op dan kan je natuurlijk altijd zelf even tellen.

• ‘12S 40T’: 12-speed (12 tandwielen op de cassette) en 40 tanden op het kettingblad‘
• 11S 52-36 MT’: 11-speed (11 tandwielen op de cassette), 52 tanden op het grootste tandwiel en 36 tanden op het kleinste tandwiel op het kettingblad.

Wat is het verzet?

Het verzet gaat over de verhouding tussen de tandwielen op je cassette en je kettingblad. Het verzet bepaalt hoe zwaar of licht je trapt, en daarmee ook de snelheid die je kunt maken. Een lichter verzet betekent dat je lichter trapt en makkelijker kunt klimmen, terwijl een zwaarder verzet betekent dat je zwaarder moet trappen, maar wel meer snelheid kunt genereren.

Bijvoorbeeld, een veelgebruikt verzet op racefietsen is 52/36 voor (kettingblad) en 11-28 achter (cassette). Dit geeft een brede range aan versnellingen om zowel op vlakke stukken als in de bergen optimaal te kunnen fietsen.

Hoe kies je het juiste verzet?

• Klimmen: Een laag verzet (groter tandwiel achter en een kleiner kettingblad voor) maakt het makkelijker om steile hellingen te beklimmen.
• Sprints en vlakke ritten: Een hoog verzet (kleiner tandwiel achter en een groter kettingblad voor) zorgt ervoor dat je hogere snelheden kunt halen op vlakke stukken.

In een andere blog ga ik dieper in op de verschillende soorten verzetten en hoe je een zogenaamde ‘gear calculator’ kunt gebruiken om verschillende situaties te schetsen.

Tips voor beginners

1. Oefen met schakelen: Leer hoe je soepel schakelt tussen verschillende tandwielen op de cassette en de kettingbladen. Dit helpt je om op het juiste moment over te schakelen, vooral als je plotseling een heuvel op moet of snelheid wilt maken.
2. Kies een cassette met een breed bereik: Als beginner kan het handig zijn om te starten met een cassette met een breder bereik (zoals 11-32). Dit geeft je meer opties om in zowel vlakke als heuvelachtige situaties comfortabel te fietsen.
3. Begin met een compact kettingblad: Een compact kettingblad (50/34) is een goede keuze voor beginners, omdat het lichter trapt en je makkelijker kunt schakelen naar een passend verzet tijdens een klim.

Conclusie

De cassette en het kettingblad zijn cruciale onderdelen van je fiets en bepalen hoe zwaar of licht je trapt. De verhouding tussen de tandwielen op je cassette en kettingblad noemen we het ‘verzet’. Door te leren hoe je de verschillende componenten gebruikt, kun je efficiënter en comfortabeler fietsen, of je nu over vlakke wegen rijdt of heuvels beklimt.

Heb je tips nodig of vragen over welk verzet het meest optimaal is in jouw situatie? Stel ze gerust in de Fietsvrouwen Community!